İlk ve ortaöğretimde yeni dönem kayıtlarının başlamasıyla birlikte özel okulların (özel öğretim kurumları) ücretleri de belli olmaya başladı. Ancak bu ücretler geçen senelere oranla bir hayli yüksek olup örneğin Ankara’da bir özel okulda 4. sınıfta okuyan bir öğrenci velisi bu sınıfa kayıt için 150.000 TL ödemişken çocuğunu gelecek sene aynı okulun 5. sınıfına kayıt ettirebilmesi için 540.000 TL ödemesi gerekecektir.

Üç buçuk kattan (%360) fazla olan bu artış, özel okulların, özellikle kademe geçişlerinde (5 ve 9. sınıflardaki gibi), kayıt ücretlerini belirlerken mevzuatla öngörülmüş bir sınırlamaya tabi olup olmadıklarının veya bu hususta tamamen serbest olup olmadıklarının ortaya konmasını gerektirmektedir.

 

Özel Okullar Ücret Belirlerken Mevzuat Hükümlerine Uymak Zorundadırlar

 

Özel öğretim kurumlarına ilişkin usul ve esasların belirlendiği temel kanun olan 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun “Malî hükümler” başlıklı 12’nci maddesi “Kurumlar, faaliyetlerini sadece kazanç sağlamak için düzenleyemezler” ve 13’ünci maddesi ise “Ücretlerin hangi esaslara göre tespit, tayin, ilân ve tahsil edileceği yönetmelikle belirlenir.” hükümlerini havidir. Yine anılan Kanun’un 3’üncü maddesinde “Her ne ad altında olursa olsun, eğitim ve öğretim sunmak amacıyla yürütülen faaliyetler Bakanlığın izin ve denetimine tabidir. Bu faaliyetleri yürütenler, özel öğretim kurumları için bu Kanunda öngörülen kurallara uymakla yükümlüdür.” düzenlemesine yer verilmiştir.

 

Dayanaklarından biri 5580 sayılı Kanun olan (m. 3) Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Ücret tespiti” başlıklı 53’üncü maddesinde özetle; 1) özel okulların, 5580 sayılı Kanun’un 12 ve 13’üncü maddelerinde yer alan hükümlere uygun olarak ücret tespit etmekle yükümlü oldukları, 2) okulların ara sınıflarının eğitim ücreti belirlenirken belirli bir oranın üstünde artış yapılamayacağı ve 3) okullar tarafından kademe başlangıçları için belirlenen öğrenim ücretlerinde fahiş oranda artış yapılamayacağı belirtilmektedir. Yine okul ücretleri ile ilgili olarak Yönetmeliğin 54’üncü maddesinde “Ücretlerin ilanı”, 55’inci maddesinde “Ücretlerin alınma şekli” ve 56’ncı maddesinde de “Ücretlerin iadesi” konuları düzenlenmiştir.

 

İlk ve ortaöğretim hizmetinin kamu hizmeti niteliği tartışmasızdır. Nitekim bu nedenle yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden de görüleceği üzere kanun koyucu, özel işletmelerin sunacakları bu hizmetlerin ücretlerinin belirlenmesinde özel işletmelere sınırsız bir yetki tanımamıştır.

 

Özel Okulların Mevzuata Uyup Uymadıklarını Denetlemek Milli Eğitim Bakanlığı’nın Yetkisindedir

 

5580 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinde “Her ne ad altında olursa olsun, eğitim ve öğretim sunmak amacıyla yürütülen faaliyetler Bakanlığın izin ve denetimine tabidir. Bu faaliyetleri yürütenler, özel öğretim kurumları için bu Kanunda öngörülen kurallara uymakla yükümlüdür.” hükmü yer almakta olup yine aynı Kanun’un 7’nci maddesinin (d) bendinde bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunulması halinde öncelikle idari para cezası uygulanacağı, tekerrür halinde bu para cezasının arttırılacağı ve son olarak yeni bir tekerrür halinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edileceği düzenlenmiştir.  

 

Denetim ile ilgili olarak Kanun’un 11’inci maddesinde “Kurumlar ve bu kurumlarda görevli personel, Bakanlığın denetimi ve gözetimi altındadır.” hükmü yer almaktadır. Nitekim 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin Milli Eğitim Bakanlığı’nın hizmet birimlerinden olan Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü’nün düzenlendiği 310’uncu maddesinin birinci fıkrasında, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunuyla Bakanlığa verilen görevleri yerine getirmek, anılan Genel Müdürlüğün görevleri arasında sayılmıştır. Yine bu düzenlemelere paralel olarak, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nde de kurumların denetimi ve uygulanacak idari para cezalarına ilişkin hükümler yer almaktadır (m. 67 ve 67/A).